Berdel...
Şahe Fidan, sırtında bir buçuk aylık bebeğiyle kendini astı...
Kimdi Şahe Fidan?
Şanlıurfa'nın Yeşildere köyünde yaşıyordu. Ağabeyiyle evlendirilen kızın erkek kardeşine "berdel" olarak verilmişti.
Mutlu olamadı bu evlilikten Şahe Fidan. Üç yıl acılı geçti. Dayak yedi, horlandı. Birkaç kez baba evine sığındı.
On gün önce yine baba evine kaçtı Şahe Fidan bebeğiyle birlikte. Babası ve kardeşleri dövdü Şahe'yi.
Şahe dayanamadı ve sırtında bebeğiyle intihar etti...
Şahe Fidan'ın intiharı üzerine aile meclisi toplandı. Şimdi sıra on dokuz yaşındaki kardeşine gelmişti.
Fidan ailesi ya oğullarını evlendirdikleri Gören ailesine başlık parası ödeyecekler ya da on dokuz yaşındaki kızlarını Aziz Gören 'e ikinci "berdel" olarak vereceklerdi...
Töreler böyleydi Güneydoğu'da...
Şeyhlerin, şıhların, ağaların egemen olduğu aşiret toplumlarında bunun adına "töre" deniliyordu...
İlkelliğin, bağnazlığın yaşam biçimine dönüştüğü, kadının horlandığı bölgede intiharlar bu yüzden artıyor, 2006 Türkiyesi'ndeki bu görüntüler, insanın yüreğini acıtıyordu...
Şahe Fidan geriye iki çocuk bırakmıştı...
Bir buçuk yaşında Abut ve kızı Zehra ...
***
Kahrolası bir yaşam!..
Batası bir dünya!..
Alın yazısı mıydı bir teyzenin "berdel" olarak Aziz'e verilmesi...
Başlık parası!..
Gazete sayfalarına " berdel" öyküleri, "töre cinayetleri" yayılıyor gün gün...
Yıllar öncesini anımsıyorum...
Acaba kaç kez yazdım bu konuları?
İnanın anımsamıyorum...
Bir soru geliyor aklıma bu sırada:
"Yaşam bu mu?"
Anadolu kadınının önceden çizilmiş bir kader çizgisinde yitirilmiş sevdaları, aşağılanmışlığını görmeyenler, baskıları umursamayanlar " sıkmabaş" ı sabah akşam ısıtıp ısıtıp önümüze sürüyorlar...
Fırat 'ın sularına kaç kadın atladı bugüne dek? Batman'da kaç genç kız, kadın intihar etti? Kaç çocuk evlendirildi dedesi yaşında adamla?
On yıl önce otuz yaşındaki Cemile, Fırat'ın sularına attı kendini...
Tek başına değildi!
Üç çocuğuyla birlikte Fırat'ın sularına gömülürken ne bir çığlık sesi duyuldu ne de hıçkırık...
Kim anımsıyor Cemile'nin öyküsünü? Kim bilir çocukları Rukiye 'yi, Tacettin 'i, Fevzettin 'i...
Neden ölümü seçmişti Cemile?
Sabah akşam dayak yiyordu kocasından. Birkaç kez baba evine sığınmıştı. On bir yıl dayandı acıya. Sonra intihar etti üç çocuğuyla...
Anlattıklarım Türkiye'nin yıllardır bilinen, ancak göz ardı edilen gerçek yüzüdür...
Dine dayalı bir yaşam... Şeyhler, şıhlar, ağalar... Berdel... Töre...
***
Bir toplum eğitimle çağdaş ve uygar dünyaya ayak uydurabilir...
Köy Enstitüleri bu yüzden kurulmuştur. Mustafa Kemal 'in "Aydınlanma Devrimi" nin çizdiği yol budur. Kemalizm böyle bir gerçeğin ifadesidir...
Türkiye 'yi geriye çeken, ilkelliği yaşam biçimi olarak görenler "berdel" i Meclis kürsüsünden savunur; "laikliği" bilerek "laikçilik" diye yorumlar; Batman'daki intiharları "imamlarla" çözmeye çalışır...
Batman 'daki bir Yezidi kızı Sünni Müslüman bir gence kaçınca kıyamet koptu, olay AB Parlamentosu'na taşındı...
Yezidi kızla Müslüman genç evlenemezlermiş?
Olacak şey değil bunlar, ama gerçek bu!..
İnsan yaşamı toprak yarmalar, sarp geçitler gibidir...
Güneydoğu'da kadın olmak zordur...
Ben dün öğle saatlerinde "berdel" i yazarken laik demokratik Türkiye Cumhuriyeti' nin, Türk kadınlarına 1934 yılında kazandırdığı " seçme ve seçilme özgürlüğü" nü düşündüm...
***
Bugün TBMM'de 24 kadın milletvekili var. Bu sayı 1935 yılında 18, 1939 'da 15, 1943 'te 16' ydı...
İşte Türkiye'de kadının değeri...
Gözlerimi yumdum, Fırat kıyılarında dolaştım, Malabadi Köprüsü'nden baktım aşağılara...
İnsan yaşamı neydi?
Bozbulanık ırmaklar, çayırlar, göller, denizler...
Bir kelebeğin kadın yüreğinde havalanmasını istemek çok mu zordu?..